Kendi Kliniğini Açmak İsteyenler İçin: Yeni Yönetmelik Ne Getiriyor?
Son yıllarda diyetisyenlerin, psikologların, fizyoterapistlerin ve benzeri sağlık meslek mensuplarının mesleklerini serbest şekilde icra etmeye yönelik ilgisi ciddi şekilde artmış özel uygulama merkezleri, danışmanlık ofisleri ve bireysel klinikler yaygınlaşmıştır. Ancak bu artış beraberinde “hangi yasal zeminde faaliyet gösterileceği” ve “nasıl hareket edilebileceği” gibi pek çok soru işaretini de doğurmuştur. Çünkü bu meslek mensuplarının mesleki yetki alanları açık olmakla birlikte bu yetkilerin hangi fiziki ve hukuki şartlarda sunulacağına dair düzenlemeler bugüne kadar oldukça dağınık ve belirsizdi.29 Mart 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Sağlık Meslek Mensuplarının Serbest Meslek İcrası Hakkında Yönetmelik”, bu belirsizlikleri gidermek ve serbest çalışan sağlık profesyonellerine ait uygulama alanlarını ilk kez detaylı bir şekilde tanımlamak adına kritik bir dönüm noktasıdır. Artık bir diyetisyen ya da klinik psikolog kendi özel birimini kurarken hangi adımları atması gerektiğini, ne tür fiziki ve teknik standartlara uyması gerektiğini ve mesleki uygulamalarını hangi sınırlar içinde gerçekleştirebileceğini çok daha açık biçimde öğrenebilmektedir. Yönetmelik, yalnızca bir ruhsatlandırma ve denetim düzenlemesi olmanın ötesinde sağlık meslek mensuplarının profesyonel kimliklerini koruyan, etik ilkeleri önceleyen ve başvuran bireylerin güvenliğini esas alan bir çerçeve sunmaktadır. Örneğin; yalnızca hekim tanısı sonrası işlem yapılabilmesi, danışan kayıt sistemlerinin dijitalleştirilmesi ve yetki dışı uygulamalara kesin yasak getirilmesi gibi maddeler hem meslek itibarını korumakta hem de meslek icrasını kurumsallaştırmaktadır.
1.Getirilen Başlıca Yenilikler
Bu yönetmelik ile klinik psikolog, diyetisyen, fizyoterapist, ergoterapist, odyolog ve benzeri sağlık meslek mensuplarının kendi mesleklerini serbest olarak icra edebilmesine dair ilk kez bu denli kapsamlı ve net bir yasal altyapı sunmuştur. Önceden yalnızca sağlık kabinleri gibi kısıtlı yapılar altında yürütülen serbest meslek faaliyetleri, artık "sağlık meslek hizmet birimi" adıyla tanımlanmış ruhsatlandırılması ve denetlenmesi gereken resmî bir sağlık kuruluşu niteliği kazanmıştır. Sağlık hizmet birimini ise basitçe anlatmak gerekirse tek bir sağlık meslek mensubunun veya aynı unvanda en fazla 3 meslektaşın, kendi adına kendi sorumluluğunda danışan kabul ettiği belirli fiziki ve hukuki şartlara uyan özel bir muayenehane tipidir.
2.Kimler Özel Sağlık Hizmet Birimi Açabilir ?
Yönetmelik, bu hizmet birimlerinin yalnızca gerçek kişiler, yani doğrudan ilgili sağlık meslek mensupları klinik psikolog, hemşire, hemşireliğe eşdeğer sağlık memuru, ebe, fizyoterapist, odyolog, diyetisyen, dil ve konuşma terapisti, podolog ve ergoterapist tarafından açılabileceğini belirterek sınırlama getirmiştir. Ancak aynı unvana sahip en fazla üç meslektaşın müşterek olarak özel sağlık hizmet birimi açmasına imkân tanınmıştır.
3. Özel Sağlık Hizmet Birimi Nasıl Olması Gerekiyor?
3.1.Bina Durumu
- Sağlık meslek hizmet birimleri müstakil binalarda veya sağlık hizmetinin sunulduğu alanlar bütünlük arz edecek şekilde binaların bağımsız bir bölümünde kurulabilir.
- Sağlık meslek hizmet birimlerinde hastaların ve personelin kullandığı bütün alanlar uygun bir şekilde havalandırılır ve yeterli şekilde aydınlatılmaları sağlanır.
- Sağlık meslek hizmet birimleri, sıcaklığı uygun düzeyde tutmayı sağlayan ısıtma ve soğutma sistemleri ile iklimlendirilir.
3.2.Mekansal standartlar
- Sağlık meslek mensupları için en az 10 m2 olacak şekilde mesleki uygulamaların yapılacağı uygulama odası bulunur.
- Uygulama odası içinde lavabo bulunması zorunludur.
- Odyologlar için; uygulama odası içinde ses geçirmeyen özel yalıtımlı, camlı iki bölmeden oluşan asgari 3 m2 büyüklüğünde bir sessiz oda/kabin bulunması zorunludur. Sessiz oda/kabin, ses yalıtım kriterlerine uygun olmalıdır.
- Uygulama odası dışında asgari 8 m2 bekleme salonu bulunur. Bekleme salonu, alanı kısıtlamayacak şekilde sekreter hizmet alanı olarak da kullanılabilir. Fazladan oluşturulacak her uygulama odası için bekleme salonuna 5 m2 ilave edilir.
- Bekleme salonuyla bağlantılı bir konumda, el yıkama bölümü olan ve gerekli hijyen şartlarını sağlayan, engelli kullanımına uygun tuvalet bulunur. Tuvaletlerin kapısı, dışarı doğru açılacak şekilde veya sürgülü olur.
- Her bir sağlık meslek mensubu için en fazla iki adet uygulama odası bulundurulabilir.
- Sağlık meslek hizmet birimlerinde yönetmelik EK-4’te yer alan tıbbi cihaz ve donanımın bulundurulması zorunludur.
- Sağlık meslek hizmet birimlerinde, mesleki yetki kapsamında bulundurulacak tüm tıbbi cihazlar Sağlık Bakanlığı Ürün Takip Sistemine kayıtlı olmalıdır.
- Sağlık meslek hizmet birimlerinde ruhsat belgesi ile birlikte diplomaların ve çalışma belgelerinin görünür yerde asılması zorunludur.
- Bu Yönetmelikte belirlenmiş asgari fiziki standartlara ilişkin ölçülerde %10’a kadar sapmalara izin verilir.
4. Yetki Sınırları Nelerdir?
Sağlık meslek mensupları, artık yalnızca hekim tarafından tanısı konmuş ve tedavi planı belirlenmiş hastalara hizmet sunabilecek ve yetki dışında herhangi bir tıbbi uygulama yapamayacak. Bu hüküm, özellikle diyetisyen, psikolog ve fizyoterapistlerin çalışma alanlarını doğrudan etkilerken, mesleklerin “tedavi edici sağlık hizmeti” kapsamında değil, tamamlayıcı ve uygulayıcı rol olarak tanımlanmıştır.
5. Sağlık Meslek Hizmet Birimlerinde Sunulan Hizmetlerin Kayıt Altına Alınması Zorunluluğu
Bu kapsamda getirilen en önemli yeniliklerden biri sunulan her sağlık hizmetinin kayıt altına alınması zorunluluğudur. Yönetmeliğe göre, bu birimlerde gerçekleştirilen her işlem, elektronik ortamda kayıt altına alınacak ve Bakanlıkça onaylı sağlık bilgi yönetim sistemlerinde saklanacaktır. Hastaların mahremiyetini ve bilgilendirilmiş rızaya dayalı hizmet alma hakkını güvence altına almak amacıyla sağlık meslek mensupları her işlem öncesinde hastaya uygulama hakkında bilgi vermek ve bilgilendirilmiş onam formu imzalatmakla yükümlüdür. Tedavi süreçlerine dair tüm detaylar hem yasal denetimler hem de danışan-hizmet sunucusu arasındaki güven ilişkisi açısından belgelenmiş olacaktır.
6. Tabela Kullanımına İlişkin Düzenleme
Tabela kullanımı ve tanıtım materyallerine yönelik getirilen sınırlamalar kamuoyunu yanıltıcı, abartılı veya haksız rekabet doğurabilecek uygulamaların önüne geçmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, sağlık meslek hizmet birimlerinin dış tabelalarında “Özel Sağlık Meslek Hizmet Birimi” ibaresinin yer alması zorunlu kılınmıştır. Tabela üzerinde yalnızca sağlık meslek mensubunun adı ve unvanı kullanılabilir; bunun dışında herhangi bir meslek adı, uzmanlık ifadesi ya da farklı bir isimlendirmeye yer verilemez. Dış tabela en fazla 4 m², bina giriş kapısındaki tabela ise 40x60 cm boyutlarında olabilir. Ayrıca bina cephesinde, tabela dışında başka herhangi bir yazı veya işaretin yer alması yasaklanmıştır. Tabelalar da sade ve süslemesiz yazı kullanımı öngörülmüş azami iki renk kullanımı ile görsel sadelik ilkesi benimsenmiştir. Bu düzenlemeler, sağlık hizmet sunumunda şeffaflık, güven ve etik ilkelere uygunluk sağlamak üzere tanıtım faaliyetlerinin kontrol altına alınmasını hedeflemektedir.
7. Denetim ve Uygunluk Kontrolü
Yeni düzenlemeler kapsamında
sağlık meslek hizmet birimleri, hizmet kalitesinin sürdürülebilirliği ve kamu sağlığının korunması amacıyla
düzenli ve sistematik bir denetim mekanizmasına tabi tutulacaktır. Buna göre, her birim
"Sağlık Meslek Hizmet Birimi Denetim, Sorgu ve İdari Yaptırım Formu" doğrultusunda, yılda en az bir kez olağan denetime alınacaktır. Tıbbi endikasyon ve uygulama uygunluk denetimi hasta dosyaları, elektronik kayıt sistemleri, tıbbi fotoğraf, video veya ses kayıtları, ilgili raporlar ve belgeler üzerinden yürütülür. Bu denetimler, hem
e-denetim sistemi üzerinden dijital ortamda veya
yerinde yapılabilir. Bu mekanizma ile amaçlanan; sağlık meslek mensuplarının mesleki sınırlar içinde etik değerlere uygun ve bilimsel temellere dayalı şekilde hizmet sunmalarını sağlamak, aynı zamanda hasta güvenliği ve haklarını koruyacak bir denetim sistematiği oluşturmaktır. Yapılan denetimler esnasında sağlık meslek hizmet biriminde hastaların tedavisini olumsuz etkileyen, hizmetin devamı halinde hasta sağlığını ve güvenliğini tehlikeye sokan ve hizmetin gecikmeksizin derhal durdurulmasını gerektiren acil ve telafisi güç durumların ortaya çıkması ve bu durumun gerekçeleri de belirtilmek suretiyle denetim tespit tutanağı ile belgelenmesi kaydıyla eksiklik giderilinceye kadar sağlık meslek hizmet biriminin faaliyeti Bakanlığın kararı üzerine Valilikçe durdurulur.
8. Geçiş Süreci
Yönetmelik yürürlüğe girmeden
önce açılan sağlık kabinleri, fiziksel yapıları (örneğin bina durumu, oda büyüklüğü gibi) açısından
eski mevzuata göre değerlendirilmeye devam edecek. Ancak
diğer tüm şartlar (kayıt tutma, bilgilendirme, donanım vs.) açısından bu kabinlerin
31 Aralık 2025'e kadar yeni Yönetmelik kurallarına uygun hale gelmeleri gerekiyor.
Eğer bu tarihe kadar uyum sağlanmazsa, kabin kapatılacak. Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce, sağlık meslek mensuplarının açtığı ve farklı isimlerle (örneğin "terapi merkezi", "beslenme danışmanlığı", vb.) çalışan iş yerleri varsa, bunların
3 ay içinde yeni yönetmeliğe uygun şekilde ruhsat alması zorunlu.
Yani artık herkes belirlenen kurallara göre kayıt altına alınmalı ve resmi olarak ruhsatlandırılmalı.
Sağlık Meslek Hizmet Birimleriyle ilgili yeni düzenlemeler, sağlık hizmetlerinin standardizasyonunu ve denetlenebilirliğini artırmayı hedeflemektedir. Özellikle diyetisyenler, psikologlar, fizyoterapistler gibi bireysel sağlık hizmeti sunan meslek gruplarının bu düzenlemelere uyum sağlaması hem mesleki itibarın korunması hem de hasta güvenliğinin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Yeni yönetmelikle birlikte şeffaflık, kayıt zorunluluğu ve etik uygulamalara verilen önem sağlık hizmetlerinin daha güvenli ve sürdürülebilir bir zemine taşınmasına katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda tüm sağlık meslek mensuplarının, belirtilen süreler içinde gerekli uyum sürecini tamamlaması mesleki sorumluluklarının bir gereği olarak değerlendirilmelidir.
Av. Ceren Türkiş