İcra ve iflas hukuku, borçlarını ödemeyen kişilere karşı alacaklıların haklarını korumak amacıyla devletin zorlayıcı gücünü devreye sokan ve borçların tahsilini sağlayan bir hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, borçlu-alacaklı ilişkilerini düzenler ve borçların nasıl tahsil edileceği, borçlunun malvarlığının nasıl değerlendirilip alacaklılara ödeneceği konularını ele alır.
İcra ve iflas hukuku, iki ana bölümden oluşur:
1. *İcra Hukuku*
İcra hukuku, borçlunun borcunu ödememesi durumunda alacaklının devlet aracılığıyla bu borcu tahsil etmesini sağlayan hukuki süreçleri kapsar. İcra hukuku, bireysel alacakların tahsiliyle ilgilenir ve aşağıdaki gibi yöntemler içerir:
- *Cebri İcra:* Borçlunun rızası olmadan, devletin zorlayıcı gücünü kullanarak borcun tahsil edilmesidir. Bu süreçte, alacaklı icra dairesine başvurarak icra takibi başlatır.
- *İcra Takibi:* Alacaklının, borçluya karşı alacağını tahsil etmek amacıyla icra müdürlüğüne başvurduğu süreçtir. İcra takibi, haciz, rehin veya iflas gibi yollarla sonuçlanabilir.
- *Haciz:* Borçlunun malvarlığına el konularak, bu malların satılması ve elde edilen gelirle alacaklının alacağının karşılanması işlemidir.
- *Rehin:* Borcun teminatı olarak borçlunun belirli bir malının rehne verilmesi ve borç ödenmediğinde bu malın paraya çevrilerek alacağın tahsil edilmesidir.
2. *İflas Hukuku*
İflas hukuku, borçlunun borçlarını ödeyemeyecek durumda olması halinde, malvarlığının toplu olarak tasfiyesini ve alacaklılara eşit şekilde dağıtılmasını düzenler. Bu hukuk dalı, özellikle ticari işletmelerin borçlarını ödeyememesi durumunda devreye girer. İflas süreci şu adımları içerir:
- *İflas Talebi:* Borçlu, borçlarını ödeyemeyeceğini beyan ederek iflas talebinde bulunabilir veya alacaklılar iflas talebinde bulunabilir.
- *İflasın Açılması:* Mahkeme tarafından iflasın kabul edilmesi durumunda, borçlunun malvarlığına kayyum atanır ve bu malvarlığı tasfiye edilerek alacaklılara dağıtılır.
- *İflas Tasfiyesi:* Borçlunun malvarlığı satılır ve elde edilen gelir, alacaklılara borç sırasına göre paylaştırılır.
- *Konkordato:* Borçlunun iflas etmemek için alacaklılarıyla anlaşma yaparak borçlarını yeniden yapılandırma girişimidir. Bu süreçte borçlar belirli bir plan dahilinde ödenir ve borçlu iflastan kurtulmuş olur.
İcra ve iflas hukuku, alacaklıların haklarını koruma ve borçluların sorumluluklarını yerine getirmelerini sağlama amacı güder. Aynı zamanda, borçluların kötü niyetli olarak borçtan kaçınmasını önlemek için çeşitli düzenlemeler içerir. Türkiye'de icra ve iflas hukuku, İcra ve İflas Kanunu ile düzenlenmiştir.